KU Leuven ontwikkelt methode om HIV-virussen onschadelijk te maken
Het KU Leuven-onderzoeksteam van professor Debyser heeft een doorbraak gerealiseerd in de aanpak van het hiv-virus. De onderzoekers ontwikkelden een nieuwe behandelingsmethode waarbij de virussen definitief uitgeschakeld worden. Patiënten zouden hierdoor slechts gedurende een beperkte periode medicatie moeten innemen. De nieuwe onderzoeksresultaten verschenen in Nature Communications.
In de jaren ’80 was een diagnose met het hiv-virus, dat aids veroorzaakt, het begin van een pandemie die vooral de homoseksuele gemeenschap zwaar trof. Doorheen de jaren kon het aantal sterfgevallen, mede dankzij de ontwikkeling van de huidige hiv-medicatie, sterk worden teruggedrongen en wordt de ziekte vandaag onderdrukt. Toch overlijden er wereldwijd nog elk jaar 600.000 mensen aan de gevolgen van een hiv-infectie. “De ontwikkeling van hiv-medicatie was een bijzonder grote stap voorwaarts, en het aantal nieuwe infecties is daardoor drastisch gedaald. Desondanks spreken we nog steeds van een pandemische situatie,” zegt professor moleculaire geneeskunde Zeger Debyser. “Bovendien onderdrukt de medicatie het virus in plaats van het te vernietigen, waardoor patiënten er levenslang afhankelijk van blijven.”
Het KU Leuven-team ontdekte nu een manier om het virus niet alleen te onderdrukken, maar definitief onschadelijk te maken, waardoor patiënten volledig genezen en niet langer levenslang medicatie moeten nemen. Net omdat de huidige hiv-medicatie levenslang moet worden ingenomen, blijft het stigma bestaan. Met de nieuwe behandelingsmethode, die het virus definitief uitschakelt, is slechts tijdelijke medicatie nodig.
Enkele jaren geleden kende het onderzoek van professor Debyser al een doorbraak toen zijn team het ‘GPS-systeem’ van het hiv-virus wist uit te schakelen. “Virussen integreren zich op een specifieke plaats in het menselijk DNA, waar ze onze cellen optimaal misbruiken om zoveel mogelijk viruspartikels aan te maken,” legt Debyser uit. “In eerder onderzoek konden we dat GPS-systeem uitschakelen, waardoor de virussen zich op willekeurige,en voor hen minder gunstige, plaatsen inbouwen, en zich dus minder goed kunnen verspreiden.”
Deze methode wordt momenteel getest op patiënten, maar is nog niet altijd 100% doeltreffend. “Soms komen virussen per ongeluk tóch op een gunstige plek in het DNA terecht, waardoor ze zich alsnog kunnen verspreiden,” vertelt onderzoekster Eline Pellaers.
“Het is alsof je iemand zonder GPS de stad instuurt, op zoek naar een specifieke parkeerplaats. Sommige bestuurders vinden toch een plek, misschien niet de juiste, maar wel bruikbaar. Ze kunnen zich alsnog parkeren en de stad betreden.”
Het team ging daarom op zoek naar een manier om deze toevalligheid uit te schakelen, zodat alle patiënten baat hebben bij de behandeling. Door de virussen een ‘barcode’ te geven, konden ze achterhalen waar de hardnekkige virussen zich precies inbouwen in het DNA, en in dit nieuwe onderzoek focusten ze zich op het afsluiten van die specifieke locaties.
“De nieuwe aanpak is dus gebaseerd op een combinatietherapie: het eerste middel schakelt de GPS van de wagen uit zodat die zijn weg naar de beste parking niet meer vindt. Het tweede middel sluit vervolgens de slagbomen van alle andere parkings, zodat parkeren onmogelijk wordt,” aldus Debyser.
Het grote voordeel is dat de viruspartikels zo in een zeer diepe slaap worden gebracht, en op geen enkele manier meer kunnen worden geactiveerd. “In tegenstelling tot de huidige therapie, die het virus slechts in een lichte slaap brengt, is het nu volledig onschadelijk. Patiënten kunnen de behandeling na een bepaalde tijd stopzetten zonder angst om opnieuw ziek te worden of anderen te besmetten,” besluit Pellaers.
Dit onderzoek werd uitgevoerd op menselijke cellen in een labo-omgeving. De eerste behandelmethode met de GPS-remmer zit al in de klinische fase, maar verder onderzoek is nodig vooraleer de combinatiebehandeling op patiënten kan worden getest.
