De Nederlandse Taalunie heeft nieuwe adviesteksten over genderbewust taalgebruik op hun website gepubliceerd. Daarin staat onder meer dat de verwijswoorden "die" en "hen" (in enkelvoud) correct gebruikt kunnen worden om te verwijzen naar non-binaire personen.
De Taalunie benadrukt dat het gaat om adviezen en niet om bindende regels. Daarin staat onder meer dat de verwijswoorden "die" en "hen" (in enkelvoud) correct gebruikt kunnen worden om te verwijzen naar non-binaire personen.
Het Taaladviesoverleg van de Taalunie en de taaladviesdiensten in Nederland en Vlaanderen signaleerden dat er steeds vaker vragen gesteld worden die verband houden met genderbewust taalgebruik. In 2020 heeft de Taalunie daarom een werkgroep van deskundigen opgericht met de opdracht om praktische taaladviezen te ontwikkelen rond dit thema.
De adviezen bieden verschillende mogelijkheden en concrete voorbeelden waarmee mensen zelf weloverwogen keuzes kunnen maken in hun taalgebruik. Ze bieden alleen taalhulp en schrijven geen vaste vormen of regels voor.
‘Genderbewust taalgebruik’ is taalgebruik waarin zowel vrouwen, mannen als non-binaire personen zich kunnen herkennen, waarin niemand uitgesloten wordt, en waarin niet één gender of sekse dominant is”, zo staat te lezen in de mededeling op de website van Taalunie. “Het gaat over het vermijden van woorden die als discriminerend, denigrerend of vooringenomen kunnen worden ervaren doordat ze impliceren dat één bepaald gender of één bepaalde sekse de norm is.”
De algemene adviestekst ‘Taal en gender’ licht allereerst termen toe die verband houden met genderbewust taalgebruik, zoals ‘geboortegeslacht’, ‘gender’, ‘genderidentiteit’ en ‘non-binair’. Daarna reikt de tekst verschillende strategieën aan om genderbewust te schrijven of spreken – afhankelijk van je doel en je publiek.
Zo kun je verschillende genders specifiek benoemen en op die manier zichtbaar maken in de taal, bijvoorbeeld: Iedereen moet doen waar zij, hij of die goed in is. Anderzijds kun je woorden gebruiken waarin alle genders zich kunnen herkennen: Iedereen moet doen waar die goed in is. Of je kunt bewust kiezen voor meervoudsvormen (beste collega’s) of de tweede persoon (je, jij, u) in plaats van de derde persoon. Als je over een specifiek persoon schrijft of spreekt, kun je de persoonsnaam (politievrouw, loodgieter, verpleegkundige ...), het voornaamwoord (zij, hij, die, ...) en de aanspreekvorm (mevrouw, meneer, voornaam ...) gebruiken die de persoon in kwestie zelf verkiest.
De andere adviesteksten gaan in op specifieke kwesties en situaties, zoals het aanduiden van beroepen (leerkracht/leraar/lerares), rollen (reizende/reizigster/reiziger), en functies (bewindsman/bewindsvrouw/bewindspersoon) – in het bijzonder in personeelsadvertenties.
Verwijswoorden: hij, zij, die, hen, diegene
Zes adviezen gaan over het gebruik van verwijswoorden, met in het bijzonder aandacht voor de actuele taalontwikkelingen en afwegingen bij het verwijzen naar non-binaire personen. De mogelijke vormen met de voor- en nadelen ervan worden uitgebreid besproken. Er komen zowel bestaande woorden als nieuwe woorden aan bod; sommige worden in de praktijk al gebruikt, zoals die en hen (in het enkelvoud): Vanavond ontvangen we Bo Lelieveld. Die is hier vandaag voor het eerst of Vanavond ontvangen we Bo Lelieveld. Hen is hier vandaag voor het eerst.
Bron: Taalunie
Foto: Alexander Grey //Unsplash
Lees meer
